Strona Główna
O Rocie
Rolla
Historia
Źródła
Opracowania
Strój
Broń
Ekwipunek
Galeria
Zaciąg
Linki
Gdzie i Kiedy
Forum
Ekwipunek
Na tej stronie znajdziesz informacje dotyczące naszej rekonstrukcji ekwipunku hajduka.




torba Ekwipunek kubek
kufel prochownica
talerz noz
kapciuch lyzka
klucz


Łyżka


     W XVII wieku łyżka, obok noża, była podstawowym narzędziem, którym posługiwano się podczas spożywania posiłków. Informacje o tym mozna znaleźć chociażby w Encyklopedii Staropolskiej Zygmunta Glogera. Opisuje on łyżki z tamtego okresu w ten sposób:
     "Do wybitnych sprzętów stołowych polskich należały w XVI i XVII w. łyżki srebrne a niekiedy i cynowe, różniące się zupełnie kształtem swym od dzisiejszych. Czerpaki miały one szerokie a płytkie, często wewnątrz wyzłacane, trzonki proste, przy osadzie i na końcu rzeźbione. Na łyżkę taką można było nabrać bigosu i kaszy dużo, ale polewki niewiele. Gołębiowski tak pisze w dziełku swojem „Domy i dwory" o nakryciach stołów w dawnej Polsce: „Chleb na talerzu przykryty był serwetą maleńką; kładziono łyżkę tylko, bez noża i widelca, każdy je bowiem z sobą przynosił. Na łyżkach bywały napisy, to stosujące się do tego, ażeby powściągnąć od kradzieży, to zawierające ogólne prawidła"
     Opis dotyczy oczywiście łyżek używanych przez wyższe warstwy społeczne ale jeżeli chodzi o kształ i użyteczność, plebejskie łyżki nie różniły się od nich niczym. Główną różnicę stanowił surowiec z którego łyżkę wykonano: najczęściej było to drewno, rzadziej kość lub cyna. Łyżki srebrne raczej zdarzały się rzadko, bo lepszym pomysłem dla plebejusza było sprzedać ją za parę groszy (to wcale nie mało) a samemu jeść drewnianą. Ważną informacją jest również to, że łyżki były często noszone przy sobie, w szczególności podczas wypraw wojennych. Potwierdza to Encyklopedia Staropolska:
     "J. I. Kraszewski w sprawozdaniu do Gaz. Warszawskiej z wystawy starożytności w Krakowie (r. 1858, nr. 266) powiada: „Jednym z najciekawszych jest zbiór łyżek, za pasem noszonych dawniej, kiedy w obozie, na uczcie u pana brata, w wyprawach dalekich, szlachcic zawsze nóż i łyżkę wozić z sobą musiał. Było ich dosyć na wystawie warszawskiej i tu jest niemało ciekawych, szczególniej dla napisów, którymi bywają okryte trzonki"".
     Łyżki owijano kawałkiem skóry i noszono w najczęściej w torbie lub wetknięte za pas. Najlepszym przykładem są łyżki znalezione na terenie bitwy pod Beresteczkiem z 1651 r. Tamtejsze bagna zachowały w świetnym stanie różne sprzęty pozostawione przez uciekających Kozaków. Można je dzisiaj obejrzeć w muzeum bitwy pod Beresteczkiem lub na poniższym zdjęciu:

Łyżki


     Rzadziej spotykany u żołnierzy, ale charakterystyczny dla tamtego okresu wzór łyżek wyrabianych ze srebra lub cyny można zobaczyć np. na poniższym fragmencie obrazu Georga Flegela "Cupboard" z 1610 roku:

Łyżki


     Łyżkę używaną przez jednego z członków oddziału można zobaczyć na poniższym zdjęciu:

Łyżka